ABD’nin eski Türkiye Büyükelçisi ve eski Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, İkinci Erbil Forumu’nda “Ortadoğu’nun Dönüm Noktaları ve Geleceği” konulu konuşma yaptı. Forum’un “Türkiye’nin Yüzüncü Yılı: Osmanlı İmparatorluğu’ndan Sonra 100 Yıl” oturumunun konuğu Wilson Center Ortadoğu Programı Başkanı James F. Jeffrey oldu.
‘TÜRKİYE COĞRAFİ KONUMUNU DEĞERLENDİRİYOR’
Rûdaw’dan Serpil Güneş’e göre “Türkiye bölgede önemli bir aktör, ABD’nin önemli ve zorlu bir müttefiki” diyen Jeffrey, Türkiye’nin dış politikasını strateji, güç, konum ve kusur olmak üzere dört başlık altında değerlendirebileceğini ifade etti. Türkiye ile yaklaşık 20 yıldır çalıştığını ifade eden Jeffrey, Türkiye’nin coğrafi konumunu iyi değerlendirebilen bir ülke olduğunun altını çizdi.
‘TÜRKİYE HER ZAMAN İLGİ ALTINDA’
James Jeffrey şu ifadeleri kullandı:
“Türkiye sorunlarla çevrili ve bir ölçüde de düşmanla çevrili bir ülke. En büyük ikisi hegemon olmaya çalışan İran ve küresel hegemon olmaya çalışan Rusya. Türkiye’nin Ruslarla 400 yıllık tecrübesi var. 1930’lar, 1940’lar dahil.İki tarafın ortasında çok savaşlar oldu.Türkiye de büyük zorluklar yaşıyor.Türkiye’deki Kürtlerin bir kısmı ile PKK ile çatıştı.Bu artık Türkiye için sorun olmaya başladı. kuzey ırak ve suriye yine yunanistan ve ermenistan ile sorunları var kimilerine göre bunlar çok büyük sorunlar olmayabilir ama türkiye ülke ve kültür olarak 19. yüzyıl aklıyla düşünüyor türkiye’ye baskı yapmaktan korkmalı … Türkiye tüm bu konularda her zaman endişelidir.”
‘ABD’NİN SEMPATİSİ OLMADIĞI DÜŞÜNÜLÜYOR’
ABD’nin Türkiye ile 40 yıldır işbirliği içinde olduğunu ve PKK ile mücadelede Ankara’ya destek verdiğini ifade eden Jeffrey, “Türkler bunu anlıyor ve inanıyor. Türkiye hala kuşatma altında olduğunu düşünüyor. ABD’nin onlara yeterince sempati duymadığını düşünüyor. Bunu anlamamız zor çünkü onlarla hiç bire bir durum yaşamadık.”
Türkiye’nin hem NATO üyesi hem de Avrupa’nın pazarda değerli bir ittifakı olduğuna işaret eden Jeffrey, “Hiçbir ülke Türkiye kadar Ukrayna’yı desteklemedi. Türkiye bir yandan savaşta Ukrayna’yı desteklerken, diğer yandan da Rusya ile ilişkilerini sürdüren bir ülke” dedi.
‘MURSİ’Yİ DESTEKLEMEK BÜYÜK HATA OLDU’
Jeffrey, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 satın alması ve Suriye ve Arap ülkeleri ile politikalarına ilişkin bir soruyu değerlendirdi. Türkiye ile dış politikada bazı çelişkiler yaşadıklarını ifade eden Jeffrey, “Örneğin Türkiye’nin NATO üyeliğine biz değil, kendisi karar vermeli. Yine Mısır’da Muhammed Mursi’ye verdiği destek bizce büyük bir rezaletti. Obama yönetimi bu hatayı yaptı” dedi.
James Jeffrey, “Türkiye’yi cezalandırmaya veya tehdit etmeye kalkarsak kendimizi aptal gibi gösteririz. Çünkü o zaman ‘sorun yok’ derler ve yaptıklarına devam ederler” dedi.
‘İNSANLAR TÜRKİYE’Yİ ÇOK KÖTÜ GÖRÜYOR’
Tecrübeli ABD’li diplomat şunları söyledi:
“Avrupa Birliği’nin Türkiye’yi üye yapamadığı konusunda çok şey duyduk, bunun nedenlerinden biri de tabii ki insanların Türkiye’yi çok fakir görmesiydi. Bu makul değil. Bundan sonra Müslüman bir gücün Avrupa Birliği’ne katılmak isteyip istemediği tartışılır ama en önemlisi, Avrupa Birliği çatışmadan nefret ediyor, savaştan nefret ediyor ve şimdi Ukrayna’ya askeri bir çözüm bulma derdinde. Şu anda NATO bünyesinde bunun üzerinde çalışıyorlar.
Hepimizin bildiği gibi Türkiye’nin başı birçok cephede dertte. Birkaç yıl önce Irak ve Suriye’nin çoğunu kontrol eden IŞİD vardı. Şimdi Rusya var, İran var. Ama bence Türkiye üzerinde gerçek bir etkisi var. Sadece Avrupa’ya değil, ABD ile olan ilişkilerine de etkisi olduğunu düşünüyorum. Çünkü AB üyeliğini en çok destekleyen bizdik.”
‘Kürtlere karşı karmaşık bir ilgi var’
Jeffrey, “Türkiye’deki Kürtler bölünmüş durumda” dedi. “Türkiye’nin Kürtlerle de karmaşık bir ilişkisi var. Erdoğan geçtiğimiz dönemde oyların yüzde 30’unu Kürtlerden aldı. Hem Türkiye’ye hem de Kürtlere sempati duyuyoruz” dedi. Jeffrey, “PKK’ya sempati duyan Kürtler ile Erdoğan’ın AK Parti’sine sempati duyan muhafazakarlar ve Kürtler arasında karmaşık bir ilişki var. Bu son yıllarda değişti çünkü AK Parti, Erdoğan’ın eskiden iyi ilişkiler içinde olduğu Kuzey Irak Kürtleri de dahil olmak üzere Kürtlere karşı olumsuz bir bakış açısına sahip olan Milliyetçi Hareket Partisi ile ittifak kurdu.
Türkiye’de yaklaşan seçimlerle ilgili konuşan Jeffrey, “Hiçbir zaman bir partinin iktidarda kalmasını engelleme stratejimiz olmadı ve olmayacak. Buna Türkiye halkı karar verecek” dedi. (DIŞ HABER)
