Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, İstanbul-İzmir-Kocaeli üçgeninde inşa ettikleri mega teknoloji koridorunun her geçen gün genişlediğini belirterek, “Bilişim Vadisi Bakü için imzaları önümüzdeki aylarda atacak, vadimizi uluslararası marka yapma yolunda önemli bir eşiği aşmış olacağız.” dedi.
Varank, TBMM Plan ve Bütçe Komitesinde, bakanlığının 2023 yılı bütçesinin sunumunda, Türkiye’yi, Avrupa Yeşil Mutabakatı’na ve karbon nötr maksadına hazırlama çalışmaları kapsamındaki faaliyetleri anlattı.
Sanayicilerin, kendi gücünü üretmek için yaptıkları rüzgar ve güneş gücü yatırımlarını Bölgesel Teşvik Sistemi kapsamına aldıklarını söz eden Varank, Kocaeli, Denizli, Eskişehir, Samsun, Trabzon ve Malatya’da model fabrikalar kurduklarını anımsattı.
Varank, Birleşmiş Milletler Kalkınma Örgütü ile “Dijital Yol” projesini başlattıklarına işaret ederek, şu bilgileri verdi:
“AB’nin 7,5 milyar avro bütçeli Dijital Avrupa Programı’na 2023 yılı itibarıyla dahil oluyoruz. Göreve geldiğimizde sadece 2 olan teknopark sayısını, verdiğimiz 2,2 milyar liralık hibe desteğiyle 96’ya çıkardık. Buralardaki 9 bine varan teşebbüsün 44 bin 375 projesini destekledik. Bugün 59 vilayetimize yayılmış teknoparklarda, 87 bin 772 araştırmacı misyon yapıyor. İstanbul-İzmir-Kocaeli üçgeninde inşa ettiğimiz mega teknoloji koridoru her geçen gün genişliyor. Bu yıl Bilişim Vadisi İstanbul’u faaliyete geçirdik. Bilişim Vadisi İzmir’in de temelini attık. Bilişim Vadisi Bakü için de imzaları önümüzdeki aylarda atacak, vadimizi milletlerarası marka yapma yolunda değerli bir eşiği aşmış olacağız.”
“AR-GE ve tasarım merkezlerinde 81 bin araştırmacı çalışıyor”
Varank, bilakis beyin göçünü teşvik eden ve genç fikirlere mesken sahipliği yapan kuluçka merkezi takviyelerinin kapsamını genişlettiklerini tabir ederek, teknoparkların dışında kurulan kuluçka merkezlerinin de dayanaklardan faydalanabileceğini bildirdi.
KOSGEB ile bu yıl yaklaşık 106 bin vatandaşa girişimcilik eğitimi verdiklerini, 8 binine bayan girişimcilerin öncülük ettiği 20 bin yeni işletmenin kurulmasını sağladıklarını anımsatan Varank, KOSGEB’le destekledikleri Teknoloji Geliştirme Merkezleri (TEKMER) sayısını 17’ye yükselttiklerini kaydetti.
Varank, bu yıl kurdukları 7 TEKMER’de finansal teknolojiler, biyoteknoloji ve mobilite gibi tematik alanlarda özgün projeler geliştirildiğine dikkati çekerek, “Firmaların kendi bünyesinde kurdukları ve bakanlığımızca desteklenen AR-GE ve tasarım merkezlerinde şu anda 81 bin araştırmacı çalışıyor. İlk defa bizim dönemimizde kurulan bu merkezler 78 binden fazla inovatif projeye ev sahipliği yapıyor. 350’ye yakın firma ve 20’den fazla üniversitenin yer aldığı, sağlık, nükleer enerji, yenilenebilir enerji ve tekstil alanındaki kümeleri destekliyoruz. Yaptığımız tüm bu çalışmalar ve verdiğimiz destekler sayesinde Türkiye’de AR-GE harcamalarının GSYİH içindeki hissesi binde 5’ten yüzde 1,13’e çıktı. Daha da kıymetlisi, özel bölümün toplam AR-GE harcamalarındaki hissesi yüzde 29’dan yüzde 71’e yükseldi.” diye konuştu
“AR-GE ordusuna 23 bin yeni araştırmacı dahil oldu”
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Varank, özel sektör AR-GE harcamalarının yarısından fazlasının hükümetleri döneminde kurulan AR-GE merkezlerinde gerçekleştiğini, 2002’de 40 bin olan tam zaman eşdeğer AR-GE personelinin 5 kat artarak 222 bine ulaştığını bildirdi.
Türkiye’nin AR-GE ordusuna bir yılda 23 bin yeni araştırmacının dahil olduğunu dile getiren Varank, “Teknoloji teşebbüslerini büyütecek teşebbüs sermayesi fonlarına Kalkınma Ajanlarımızla 500 milyon lira katkı sağlıyoruz.” ifadesini kullandı.
Varank, girişim sermayesi fonlarına örnekler vererek, globaldeki düşüş trendinin aksine Türk girişimcilik ekosisteminin altın çağını yaşadığını vurguladı.
-“New York’a hamburger yemeye gitmeye gerek yok”
Bakan Varank, Türk teknoloji şirketlerinin 2021’de aldıkları yatırımın bir evvelki yıla kıyasla 9 kat artarak 1,5 milyar dolara ulaştığını belirterek, “Bu yıl da performansımız yükselerek devam ediyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanı olarak, bu komitede birinci bütçe sunumumu yaptığımda ülkemizde milyar dolar değerlemeye ulaşan tek bir teknoloji teşebbüsü yoktu. Gururla söz etmek isterim ki Türkiye’nin 6 unicornu, bizim tabirimizle 6 turcornu var. Teknoloji ekosisteminde ne olduğunu görmek için New York’a, Londra’ya hamburger yemeye gitmeye gerek yok. Türkiye’deki teknoparkları gezdiğiniz vakit bu ekosistemin ne hale geldiğini görebilirsiniz.” değerlendirmesinde bulundu.
CHP milletvekilleri, bu sözlere tepki göstererek, Varank’ın bu sözlerinin hakaret içerdiğini savundu. CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, Varank’a yönelik “provokatör” ifadesini kullanarak, komisyondan ayrıldı.
Varank, Bekaroğlu’na, “Terbiyesiz, yaşından başından utan.” diye karşılık verdi.
Yaşanan kısa vadeli gerginliğin akabinde Varank, sunumuna devam etti.
Teknoloji tabanlı girişimcilere takviye olacakları Turcorn100 programıyla bu sayıları üste taşıyacaklarını aktaran Varank, global AR-GE ve inovasyon liginde yükselişin sürdüğünü, milletlerarası iş birliklerinin güçlendirildiğini söyledi.
Varank, 2022 yılı içinde, bilim, sanayi, teknoloji alanlarında 30 ülke ile 42 milletlerarası muahede ve mutabakat zaptı imzaladıklarını, bu iş birliklerinin de katkısıyla, bilim ve araştırma kapasitesinin geliştiğini vurguladı.
Türkiye’nin Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı tarafından yayımlanan Küresel İnovasyon Endeksi’nde bu yıl 4 basamak daha tırmanarak 37. sıraya yükseldiğini bildiren Varank, şunları kaydetti:
“Ülke Orijinli Endüstriyel Dizaynlar kategorisinde birinci sırada, 6 farklı göstergede ise birinci 10’da yer alıyoruz. Ülkemizden 213 proje, dünyanın en büyük bütçeli sivil AR-GE programı olan Ufuk Avrupa’dan son 18 ayda 108 milyon avroluk kaynak kazandı. Ufuk 2020 programında 7 yıllık devirde Türk kuruluşları 29 projeye liderlik etmişken, Ufuk Avrupa’da bu sayı 1,5 yılda 24 oldu. AB eş-finansmanıyla desteklediğimiz Rekabetçi Sektörler Programı kapsamında, bu yıl imalat sanayimizin yeşil ve dijital dönüşümüne hizmet eden yaklaşık 60 milyon avro bütçeli 10 projeyi daha hayata geçirdik. Endüstriyel Tasarım ve prototipleme merkezlerini, Türkiye’nin en büyük besin AR-GE ve inovasyon merkezini, yosunlardan jet yakıtı üretecek Avrupa’nın ilk ve tek karbon negatif biyorafinerisini ülkemize kazandırdık. AB ile ‘Bilim, Araştırma, Teknoloji ve Yenilik’ alanında Yüksek Düzeyli Diyalog mekanizmasını ilk defa kurduk, ilk toplantıyı 15 Kasım’da Brüksel’de gerçekleştirdik.”
-“Yapay Zeka Küresel Ortaklığının üyesi olduk”
Varank, bugün itibarıyla yapay zeka çalışmalarında önemli bir referans noktası olan Yapay Zeka Küresel Ortaklığının (GPAI) üyesi olduklarını bildirerek, nitelikli insan kaynağını el üstünde tutmaya devam ettiklerine işaret etti.
OSB’lerde aranan eleman muhtaçlığını, müşterek katkılarla karşılaşmak maksadıyla Türkiye genelindeki OSB’lerde 90 meslek lisesi açtıklarının altını çizen Varank, “Bu okullarda halihazırda 80 bin öğrencimiz eğitim görüyor. Mesleki eğitim merkezlerinde 1 milyonun üzerinde gencimize eğitimler veriliyor. 81 ilimizin tamamında bir DENEYAP Teknoloji Atölyemiz var. Bugün itibarıyla 17 bin 920 evladımız DENEYAP Türkiye projesi kapsamında ücretsiz eğitimler alıyor. İstanbul ve Kocaeli’deki milletlerarası Ekol 42 okullarından her yıl 750 yazılımcıyı ekosisteme kazandırıyoruz. Maksadımız bu yazılım okullarını başka vilayetlerimize yaygınlaştırmak.” değerlendirmesinde bulundu.
Varank, Türkiye Açık Kaynak Platformu’ndaki ulusal ve uluslararası paydaşların sayısının 100’e ulaştığını söz ederek, TÜBİTAK Ortaokul ve Lise Araştırma Proje Müsabakalarına katılan öğrencilerin, bir yılda yüzde 100 artarak 72 bin olduğunu bildirdi.
Bu yıl, dünyanın en büyük Bilim ve Mühendislik Müsabakası olan ISEF’ten 7 ödül alındığını anımsatan Varank, şöyle devam etti:
“Uluslararası bilim olimpiyatlarında 8’i altın, toplamda 50 madalya kazandık. Antalya’da 45 katılımcı ülkeye ev sahipliği yaptığımız Avrupa Kızlar Bilgisayar Olimpiyatı’nda Duru Özer altın madalya kazanarak göğsümüzü kabarttı. Önümüzdeki yıl da Balkan Matematik Olimpiyatı’na biz mesken sahipliği yapacağız. Bu yıl, 81 vilayetimizdeki 4 bin 860 okulda 500 bin öğrencimizin projelerini sergilediği bilim fuarları gerçekleştirdik. Temel ve beşeri bilim alanlarının gelişimini teşvik etmek üzere 2 bin 850 lisans öğrencimize muvaffakiyet bursu verdik. AR-GE merkezlerinde ve teknoparklarda istihdam edilen temel bilim mezunu araştırmacılara 49 milyon lira maaş dayanağı sağladık. Tıpkı dayanağı bundan sonra Uzay, Havacılık, Endüstriyel Tasarım, Moleküler Biyoloji ve Biyoteknoloji üzere kısımlardan mezun araştırmacılara da sağlayacağımızın muştusunu birinci kere buradan duyurmak istiyorum.”
Varank, bu yıl destekledikleri 3 bine yakın araştırmacının, deneyim kazandıktan sonra ülkeye dönerek AR-GE ve yenilik ekosistemine güç katacağını belirterek, bilim ve teknoloji meraklısı bir kuşak için faaliyetleri çeşitlendirdiklerini vurguladı.
(Sürecek)
